Fantastische Baan en het Scandinavisch model
“Een 6-urige werkdag, dat is toch onmogelijk?” “Oh dat zou ik ook wel willen, maar ja bij ons dat gaat niet hè?” “Zes uur per dag werken? Ik mag al blij zijn dat ik mijn werk in acht uur per dag afkrijg.” Zomaar een paar voorbeelden van reacties die worden opgeroepen als ik vertel dat er bij Fantastisch Baan geheel naar Scandinavisch model, zes uur per dag wordt gewerkt. Zes uur per dag wordt al snel gezien als een luizenbaan, ons Calvinistisch inslag genodigd ons om tenminste acht uur per dag te werken, het liefst zelfs meer. In Nederland lijkt het een soort Geuzendaad te zijn om zoveel mogelijk uren in een werkdag te stoppen, graag ook nog wat overwerk erbij en na werktijd nog steeds bereikbaar te zijn. Men noemt dat hart voor de zaak hebben. In Scandinavische landen zien ze dat toch heel anders. In Zweden is een werkdag van zes uur bij heel veel bedrijven al lang doorgevoerd. En overwerken in Denemarken? Begin er maar niet aan, het word je niet in dank afgenomen. Overwerken staat daar gewoon voor een slechte planning.
Maar hoe zit dat nu met dat Scandinavische model? Welnu de eerste 30-urenwerkweek ontstond eind jaren tachtig, in de mijnstad Kiruna, maar omdat er geen werkelijke evaluatie bestond werd er behoorlijk getwijfeld aan de impact ervan. Maar de Zweden lieten het er niet bij zitten. Er werd voornamelijk geëxperimenteerd en onderzocht in rusthuizen. Er kwam een verschilonderzoek tussen het rusthuis Svartedalen waar kortere werkdagen werden gehouden en Solängen waar een 40-urenwerkweek werd gehanteerd. Dit onderzoek was een grote doorbraak. Na 18 maanden experimenteren kwam men tot de conclusie dat voornamelijk de gezondheid van het Svartendal personeel zich behoorlijk had verbeterd, langdurig ziekteverzuim lag op ongeveer de helft van de controlegroep uit Solängen. Het personeel dat minder uren was gaan werken ondervond minder stress en was veel alerter dan hun collega’s die langere werkdagen aanhielden. Ook gingen mensen die kortere werkweken hadden meer bewegen, wat de gezondheid uiteraard ook weer ten goede kwam. Uit het experiment kwam duidelijk naar voren dat het personeel dat korter werkte minder gezondheidsklachten had met een mooie bijkomstigheid de kwaliteit van de zorg was een stuk beter geworden.
Maar er zijn meer voordelen. Niemand is instaat om zich acht uur per dag volledig te concentreren. Hierdoor worden er allerlei ‘trucjes’ toegepast om toch de dag door te komen. Berichtjes lezen via de diverse apps op de telefoon, social media, veel overlegjes van persoonlijke aard, filmpjes op het internet en heel veel andere dingen die ons afhouden van de nodige focus. Medewerkers die minder uren werken zijn beter uitgerust, hebben een betere privé werkverhouding. Ze zijn daardoor dus minder vermoeid en kunnen zich dus weer beter concentreren. Door de betere privé werkverhouding hebben ze ook een betere gezinsverstandshouding, ze brengen meer tijd door met hun gezinsleden en hebben meer zogenaamde quality time met hun familie. Kortom minder vermoeidheid, minder stress en minder uitval en dat terwijl de productie er niet onder lijdt. Sterker de productie gaat in veel gevallen zelfs omhoog. Maar er komt uiteraard meer bij kijken dan alleen verkorte werkdagen. Ook hiërarchie speelt een voorname rol, hoe platter de organisatie hoe gelukkiger de medewerkers zich voelen en hoe beter de prestaties. Maar informele korte samenkomsten al of niet met een kop koffie of thee zijn evenzo belangrijk.
En hoe zit dat dan nu met werken binnen Fantastische Baan? Ook hier werken we zoveel mogelijk volgens het bovenstaand model. Korte lijnen, informele werkoverleggen vaak met een brainstormsessie en onder genot van echt lekkere koffie. Dat klinkt als een doodnormaal werkoverleg, met agenda, voorzitter (tevens de enige die aan het woord is), notulist en slaapverwekkende Excel sheets. Maar schijn bedriegt, dinsdag is voor iedereen dan wel een kantoor werkdag, maar er staat niet alvast een agenda klaar. Dus geen overleg om het overleg, iedereen die iets wil meedelen kan dat zelf initiëren, vertellen en duidelijk maken. Er zijn ook geen vaste tijden voor deze overleggen. Niet met zijn allen om negen uur een kantoortje in en om elf uur weer doodvermoeid naar buiten komen, om zo snel mogelijk weer het volgende overleg binnen te gaan. Zeker voor een ouwe rot als ikzelf was dat zes uur werken per dag best even wennen. Ik ben ook opgegroeid met het idee dat je iedere dag op gezette tijden op je werk moet verschijnen. Of je nu iets doet of niet, als je maar je volledige acht uur aanwezig bent. De methode die we nu hanteren zorgt voor meer focus op het werk, een informelere sfeer (geen flauwe opmerkingen zoals ‘werk je halve dagen?”) en een veel betere werk privé verhouding. Dit alles komt niet alleen het werk ten goede ook de levenstandaard gaat ermee omhoog. Je gaat veel beter je weekeinde in, waardoor je ’s maandags uitgeruster aan je werkweek begint. Toegegeven aan het begin zal het even wennen zijn voor iedereen. En als je er eenmaal aan bent gewend dan ervaar je minder stress, is er minder uitval door ziekte en toch wordt het werk gedaan.
Bovenstaand verhaal hoeft uiteraard helemaal niet voor jou van toepassing te zijn hè. Er is uiteraard al een verschil tussen de Scandinavische en de Nederlandse mentaliteit en de omstandigheden zijn anders. En misschien past het niet helemaal binnen je organisatie. Het artikel is ook niet geschreven om je te overtuigen of alsof dit de enige waarheid is. Lees het verhaal, heb je menig erover en doe je voordeel ermee of niet. Ik hoop dat je in ieder geval ervan hebt genoten en dat je een klein beetje inzicht hebt gekregen over hoe wij graag willen werken.
Bronnen:
https://www.bnnvara.nl/joop/artikelen/experiment-30-urenweek-in-goteborg-hoezo-mislukt
https://www.sampol.be/2017/02/de-echte-analyse-van-het-zweedse-experiment
